ملاکهای انتخاب دختر شایسته در دوران پهلوی چه بود؟
تاریخ انتشار: ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۲۹۵۰۰
دوره پهلوی اول و دوم را باید بیش از همه دوره سلطه فرهنگ بیگانه بهحساب آورد. اگرچه در ظاهر آزادیهایی نیز به زن ایرانی داده شد، اما در این دوره بیش از همه به نقش زیبایی و افسونگری زن ایرانی تأکید و تلاش شد تا زن ایرانی مدلی از زن اروپایی و غربی باشد و تمام مشخصات یک زن غربی را داشته باشد. یکی از این الگوهای غربی که با معیارهای جوامع لیبرالیستی راهاندازی شده بود، رقابتهای جهانی «ملکه زیبایی» نام داشت که در ایران تحت عنوان «دختر شایسته» ترویج شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اشرافزادهها شایسته میشدند
مسابقهای که برای انتخاب دخترشایسته تدارک دیده شده بود با نسخه اروپایی آن یک تفاوت بزرگ داشت. اگر از ماهیت برگزاری این مسابقه بگذریم که هدفی جز ترویج الگوهای سبک زندگی غربی میان دختران ایرانی نداشت، اینجا هم عنوان دخترشایسته همیشه نصیب دختران خانوادههای نزدیک به دربار، تجار و ثروتمندان و گاهی دختران خوانین شهرستانها میشد. درحالیکه در نسخه اروپایی این مسابقه، معمولا دخترانی از طبقات متوسط و پایین جامعه در این مسابقات شرکت میکردند و دختران طبقه اشرافی جامعه شرکت در این مسابقه را در شأن خود نمیدانستند. همچنانکه در خاندانهای سلطنتی اروپایی، اکنون هم دختران و زنان حق ندارند در انظار لباسهای باز و بدننما بپوشند. درحالیکه مسابقه دخترشایسته در ایران بهگونهای برگزار میشد که دخترانی از قشرهای متوسط و پایین در این مسابقات شرکت میکردند، اما در نهایت دختری عنوان دخترشایسته را کسب میکرد که از طبقه اشراف بود. در واقع دختری شایسته است که اشرافزاده باشد.
الگوهای غربی در جامعه سنتی
در مسابقه دخترشایسته، همیشه عنوان دختر برگزیده به دخترانی میرسید که از طبقات بالای جامعه بودند. اما گاهی هم این عنوان را به دخترانی از طبقات متوسط میدادند تا بگویند روشنفکری یا بهعبارت صحیحتر غربزدگی در بین خانوادههای شهرستانی هم رواج پیدا کرده است. بهترین نمونه این رویکرد برگزارکنندگان مسابقه، برنده شدن دختری از شهر دزفول است. در سال اول، برنده مسابقه دختری بود از خانواده خوانین دزفول، اما مجله زن روز بیشتر از اینکه روی موقعیت خانوادگی و مالی این دختر تکیه کند روی این مسئله که دخترهای شهرستانی هم توانستند در نهایت بین دختران تهرانی (که در آن زمان الگوی مد و کلاس برای دختران شهرستانی بودند) حرفی برای گفتن داشته باشند؛ مانور دادند و این اتفاق را نشانه ورود روشنفکری در بین خانوادههای شهرستانی اعلام کردند.
جالب است که در همان سال، دختری ژاپنی برنده مسابقه جهانی دخترشایسته شد که در خانوادهای مقید بزرگ شده بود. همان دختر ژاپنی در مصاحبه با مجله زن روز گفته بود: «من مادری سختگیر دارم که هنوز هم اگر حرف بیجایی بزنم کتکم میزند! و من حق ندارم در مورد مسائلی مثل پسرها و دوستی با آنها حتی حرف بزنم!» ژاپن در آن زمان کشوری در حال گذار از سنتها به مدرنیته بود و برگزارکنندگان مسابقه جهانی دخترشایسته با این انتخاب نشان دادند تغییر الگوهای زن موفق در کشورهای آسیایی را هدف قرار دادهاند؛ دقیقا مشابه هدفی که برگزارکنندگان ایرانی برای دختران جامعه سنتی ایران داشتند.
برهنگی، معیار شایستگی بود
مجله زن روز بهعنوان بانی برگزاری مسابقه دخترشایسته هر بار که با اعتراضات و جبههگیری مردم روبهرو میشد، تلاش میکرد به مردم تلقین کند که مسابقه دخترشایسته با ملکه زیبایی فرق دارد. اگرچه ادعای این مجله این بود که معیار اصلی انتخاب دخترشایسته بیش از آنکه بهدلیل جذابیتهای ظاهری باشد، بهدلیل آدابدانی و شیکپوشی و... است، اما در واقعیت اوضاع فرق داشت. وقتی برندگان مسابقه به مرحله نیمهنهایی میرسیدند، باید در اردوهایی سرنوشتساز شرکت میکردند تا بهعنوان دخترشایسته برسند. در این اردوها بود که نیت واقعی برگزارکنندگان رو میشد.
در این اردوها، دختران برگزیده معمولا با مینیژوپ در دورهمیها شرکت میکردند و عکسهای این دختران با لباسهای باز، بدننما در مجله زن روز چاپ میشد. این اردو بخش دیگری هم داشت که دختران برگزیده باید مهارتهای خود در شنا را با مایو به نمایش میگذاشتند تا عکسهای نفرات برگزیده باز هم در نشریه منتشر شود. با انتشار همین عکسها در مجله بود که به دختران تفهیم میشد اگر میخواهند دخترشایسته شوند باید چنین لباسهایی بپوشند.
عکسهای پرزرق و برق
برگزارکنندگان مسابقه دخترشایسته از روشهای مختلفی برای تشویق دختران جوان جهت شرکت در این مسابقه استفاده میکردند. ازجمله اینکه وقتی دختری از همان طبقات بالا و اشرافی بهعنوان دخترشایسته انتخاب میشد، سفرهایی برایش ترتیب میدادند و با چاپ عکسهای پرزرق و برق این سفرها، دختران را برای شرکت در این مسابقه ترغیب میکردند. در سال سوم برگزاری مسابقه، اما اتفاقی بزرگ و البته قابلپیشبینی رخ داد.
نماینده ایران که دختر یکی از درباریان بود و با نفوذ خانواده اشرافی خود از بین دیگر دختران ایرانی انتخاب شده بود، به مسابقات جهانی راه یافت و عنوان دخترشایسته جهان را هم بهدست آورد. وقتی او را به مسابقه جهانی فرستادند، گزارش سفرش به آمریکا و کشورهای دیگر در مجله زنروز منتشر و عکسهای پرزرق و برق سفرها و هدایایی که از چهرههای مشهور گرفته بود در مجله چاپ شد. این همه تابلویی بود از توفیقها و درخششهای دخترشایسته ایران که در پیش چشم دختران ایرانی به نمایش درمیآمد برای اینکه آنها را به شرکت در این مسابقات ترغیب کند.
زن ایرانی در گرو نظام لیبرالیسم
برگزارکنندگان مسابقه دخترشایسته از همان آغاز برگزاری این مسابقات تکلیف خود را با عنوان دخترشایسته مشخص کرده بودند. در سالهای ابتدایی برگزاری این مسابقه، ملاکهای انتخاب دخترشایسته، قوای جسمانی، زیبایی، تواناییهای هنری، ذهنی و هوشی دختران بود؛ یعنی همان ملاکهایی که نظام لیبرالیسم برای نمونههای دخترشایسته و موفق درنظر دارد و در میان معیارهایش خبری از معیارهای اخلاقی نیست. چنانکه مجید دوامی، سردبیر مجله زن روز پیش از برگزاری سومین دوره مسابقات دخترشایسته در سرمقاله شماره۱۱۴ این مجله نوشت: «مجله زن روز مدت ۲سال است که زیر عنوان برنامه انتخاب دخترشایسته ایران، این همه وقت و انرژی صرف میکند و اجرای چنین برنامهای را بهعهده گرفته است. در یک جمله بگویم مقصود اصلی مجله زن روز از اجرای این برنامه، مشارکت در نهضتی است که در این ایام، برای بیداری فکر زن ایرانی در کشور کهنسال ما آغاز شده است.» این رویکرد سردبیر مجله و ایدهپردازان رژیم پهلوی برای برگزاری مسابقه دخترشایسته به وضوح در صفحات مجله دیده میشد؛ بهگونهای که بیشتر صفحات مجله زن روز پر شده بود از تصاویر برهنه زنان و تأکید بیشتر بر ملاکهای فیزیکی و زیبایی ظاهری و جنسی به جای معیارهای دیگری که مدعی آن بودند.
مخالفت متدینین و روحانیون
یکی از اصلیترین اهداف گردانندگان مجله زن روز، ارائه الگویی خاص به دختران ایران بود تا براساس آن اهداف مورد نظر حکومت پهلوی درباره ترویج فرهنگ غربی و سکولار برآورده شود. به همین دلیل از شماره یک این مجله، طرح «انتخاب دختربهار» و بعدها «انتخاب دخترشایسته» مطرح شد و به مرحله اجرا رسید؛ بنابراین مسابقه دخترشایسته اهداف بزرگتری را دنبال میکرد که از همان ابتدا و بهویژه در سالهای مبارزه مردم ایران علیه رژیم پهلوی، واکنش و اعتراض جامعه متدین و روحانیت و علما را در پی داشت.
جدیترین اعتراض روحانیت و جامعه مذهبی ایران به اقدامات مجله زن روز را میتوان در ماجرای دفاع همهجانبه این مجله از «لایحه حمایت از خانواده» مشاهده کرد؛ لایحهای که هدفی جز غربیسازی حقوق زن و حذف قوانین اسلامی از قانون اساسی نداشت. آیتالله مرتضی مطهری یکی از همان روحانیون بود که اعتراض خود را به مطالب و اقدامات ضددین مجله زن روز درباره حقوق زنان در اسلام با انتشار ۳۲مقاله نشان داد؛ مقالاتی که در سال۱۳۵۳ به شکل کتابی مستقل با عنوان «حقوق زن در اسلام» منتشر شد.
جایی برای محجبهها و نخبهها نیست
از همان نخستین سال برگزاری مسابقه دخترشایسته توسط مجله زن روز، موج اعتراضات مردمی و جامعه متدین هم بهسوی این مجله سرازیر شد. جامعه ایرانی نمیخواست دختر مسلمان ایرانی، به عروسک تزئینی تبدیل شود که معیار شایستگی آن، جذابیتهای ظاهری، جنسی و بهطورکلی الگوهای غربی باشد. اگرچه مجله زن روز تلاش میکرد در پاسخ به این اعتراضات معیارهای انتخاب دخترشایسته را فراتر از صرف زیبایی صورت و بدن معرفی کند، اما در واقعیت صفحات این مجله و دیگر مجلههای مشابه پر بود از داستان زندگی دخترانی که با معیارهایی مثل قد، سایز و زیباییهای ظاهری یکشبه به ملکه زیبایی تبدیل شده بودند. اثبات این مدعا اینجاست که در دهه۵۰ با وجود اینکه تعداد زیادی از زنان ایرانی باحجابند، اما در هیچکدام از صفحات مجله زن روز هیچ خبری از زنان محجبه و حتی از مصاحبه یا معرفی زنان نویسنده، محقق و نخبه خبری نیست. تمرکز اصلی این مجله و نیز مجله «تهران مصور» معروف آن روزها پر شده بود از تصاویر برهنه دختران، زنان خواننده، هنرپیشه و نیز دخترانشایسته. تصاویر برهنه دختران نه در صفحات دیگر این مجلهها و بهویژه در آگهیهای تبلیغاتی هم پررنگ بود.
پروژهای که شکست خورد
تلاش مجله زن روز و ایدهپردازان برگزاری مسابقه دخترشایسته برای تغییر الگوی دختران ایرانی، اما به جایی نرسید. وقتی جو انقلابی بر کشور حاکم شد، تعداد شرکتکنندگان مسابقات دخترشایسته کمتر از قبل شد. هرچند مجله زن روز در سالهای آخر تلاش میکرد با همان تعداد محدود مسابقه را برگزارکند، اما در ماههای منتهی به انقلاب دیگر گزارش و عکسی از همان مسابقات محدود هم منتشر نکرد. در ماههای منتهی به انقلاب، ایدهپردازان این مسابقه که هدفی جز غربیکردن دختران ایرانی نداشتند، به شکست پروژه خود اذعان کردند. خیابانهای تهران و شهرهای مختلف کشور پر شده بود از دخترانی که ظاهر و رفتارشان هیچ شباهتی با دخترانی نداشت که عکسشان روی جلد مجله میرفت. گفتهاند یکبار که اشرف پهلوی با هلیکوپتر از بالا خیابانهایی را که مملو از دختران و زنان انقلابی بود تماشا میکرد با خشم و تأسف گفت: «این بود عاقبت آن همه زحمت و تلاش من و پدرم برای اینکه حجاب را از سر این زنان برداریم؟!»
ظلم تاریخی به زنان در دوره پهلوی
نعیمه اسلاملو، نویسنده و پژوهشگر، با اشاره به ظلم تاریخی نسبت به زنان بهخصوص در دوران رژیم پهلوی، میگوید: «در طول تاریخ زنان بیشتر از مردان مورد ظلم واقع شدهاند که این امر ریشه در ۲نکته اصلی دارد؛ از یکسو زنان بهلحاظ ظاهری و جسمی نسبت به مردان ضعیفتر هستند و از سوی دیگر جذابیت ظاهری زنان بیشتر است. او با اشاره به اینکه جذابیت ظاهری زنان مستمسکی برای سوءاستفاده برخی افراد شده و زمینه ظلم به آنها فراهم شده، میگوید: «وجود میل به دیدهشدن و مورد توجه قرارگرفتن از سوی زنان عامل اصلی در دریافت ظلم است. هرچند این نیاز درونی یعنی میل به دیدهشدن در تمام انسانها وجود دارد، ولی در میان زنان بیشتر است. همه زنان دوست دارند زیبا باشند و مورد تحسین و توجه قرار بگیرند. اما مسئله این است که برای دیدهشدن و مورد تحسین قرارگرفتن از چه بُعدی از ابعاد وجودیشان بهرهگیری کنند و به چه سمت و سویی بروند.»
منبع: همشهری
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: حکومت پهلوی سبک زندگی برگزارکنندگان مسابقه دختران ایرانی شرکت می کردند دختران ایران انتخاب دختر عنوان دختر زن ایرانی عکس ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۲۹۵۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
همه دعوتند؛ مراسم «ستارههای دختران کُرد زمین» در سنندج
همزمان با دهه کرامت و روز دختر روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه مراسمی با عنوان «ستارههای دختران کُرد زمین» در سنندج برگزار میشود. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، حجتالاسلام برومند رازیانی ظهر امروز در جلسه قرارگاه رسانهای فضای مجازی با موضوع روز دختر که در صداوسیمای کردستان برگزار شد، اظهار داشت: هر نوع رویداد و برنامهای که پیوست رسانه ای داشته باشد، بازخورد و ضریب خوبی در سطح جامعه خواهد داشت.
وی گفت: به مناسبت دهه کرامت و روز دختر روز دوشنبه 24 اردیبهشت ماه مراسمی با عنوان «ستارههای دختران کُرد زمین» در سنندج برگزار میشود که برنامهای چند بعدی و پرمحتوا و مناسب تمام ردههای سنی است و صرفاً یک جشن و هیاهوی شاد نیست.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان کردستان با بیان اینکه این جشن با استفاده از ظرفیتهای بومی و چهرههای توانمند ملی اجرا میشود، افزود: اجرای سرود دختر ایران، دف نوازی، موسیقی، استندآپ بومی و ملی و برنامه ویژه کودکان از جمله برنامههای این مراسم خواهد بود.
وی با ذکر اینکه تعدادی از بازیگران «نون.خ» نیز در این مراسم حضور پیدا خواهند کرد، عنوان کرد: در پایان به قید قرعه جوایزی به شرکتکنندگان اهدا خواهد شد، از همه مردم برای حضور باشکوه در این جشن دعوت میشود تا بلکه آئیینی در شأن و کرامت دختران این دیار برگزار کنیم.
رازیانی خواستار فضاسازی شهری و پوشش کامل رسانهای شد و ابراز داشت: امیدواریم با همراهی سایر دستگاهها بتوانیم برنامه باشکوهی برگزار کنیم.
ضرورت هویتسازی و الگوسازی زنان موفق
آمنه غلامویسی، مدیرکل ورزش و جوانان استان کردستان نیز در این جلسه به وضعیت زنان قبل و بعد از اسلام اشاره و اظهار داشت: دشمنان ایران و اسلام برای ضربه به خانواده و زنان ایرانی هجوم آورده و متأسفانه در تلاش برای گرفتن هویت زن و دختر ایرانی هستند.
وی گفت: هیچ زن و دختری در دنیا به اندازه زن و دختر ایران جایگاه و حرمت ندارد و خوشبختانه دختران در میان خانوادهها بسیار مورد توجه و ارزشمند هستند اما غربیها اجازه شناسایی هویت زن و دختر ایرانی را نمیدهند و با القا کردن زن درجه پایین و تبلیغات منفی؛ سبک زندگی اسلامی، پوشش حجاب، فرهنگ و لباس را زیر سؤال برده و زنان را مجبور میکنند علیرغم میل باطنی از ارزشهای خود دست بکشند.
مدیرکل ورزش و جوانان استان کردستان با بیان اینکه دشمنان در فضای مجازی دنبال رواج بیبندوباری و بدحجابی هستند، تصریح کرد: زنان باید بسیار مراقب و فریب توطئههای آنان را نخورند، حمله به هویت زن کُرد از دسیسههای بدخواهان است، آنان بنیان و وخانوادههای ایرانی را مورد حمله قرار داده تا به اهداف شوم خود برسند.
غلامویسی بر ضرورت تولید محتوا و الگوسازی و استفاده در جامعه تأکید کرد و افزود: دختران و زنانی در روستاهای دور افتاده استان هستند که مستعد و توانمندیهای زیادی دارند، بنابراین میتوان اینها را به جامعه معرفی کرد. الگو سازی از دختر و زن کُرد بسیار مهم بوده و باید همه دستگاهها در کنار صداوسیما و رسانهها پای کار بیایند.
دانشآموزان با هویت و اصالت ایرانی آشنا شوند
عیسی فلاحی، معاون فرهنگی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان نیز در این جلسه اظهار کرد: بیشتر کلید واژهها باید در بحث هویت دینی و ملی باشد چراکه در بحران جامعه زنان و جوانان امروزه فراموشی هویت دینی و ملی است.
وی گفت: هویت ما ابتدا از خانواده شروع میشود، وقتی پدران و مادران ما به دختر خود اجازه میدهند که در سطح جامعه با بیحجابی در جامعه حضور یابند قطعا طرح نور و صیانت جواب نمیدهد، لذا باید در سطح خانواده الگو سازی و قانع شوند.
وی بر ضرورت الگوگیری و ترویج سبک زندگی اسلامی در سطح جامعه تأکید کرد و گفت: در این راستا چهرههای ملی، فاخر و موفق جامعه که در کتابها نیز معرفی شدهاند، به جامعه شناسانده و دانشآموزان را با هویت و اصالت ایرانی اسلامی آشنا کرد.
معاون ارشاد اسلامی استان کردستان تصریح کرد: متأسفانه در حوزه پرورشی کل دستگاهها ضعیف عمل کرده و این خلاء در مدارس میلنگد، باید در بحث هویت ملی و الگو سازی زنان موفق در عرصههای تاریخی و اجتماعی تلاش بیشتری صورت گیرد و رسانهها نیز ما را همراهی کنند.
آگاهسازی خانوادهها کلید واژه مقابله با آسیبهای فضای مجازی
سرهنگ منصوری سرپرست پلیس فتای استان کردستان نیز در این جلسه با اشاره به تهدیدات و هجمههای دشمنان اظهار داشت: فضای مجازی علاوه بر محاسن و کارکردهای مفید آن موجب آسیبهای بسیاری برای نسل جوان و دختران دارد، متأسفانه استفاده از فضای مجازی محدودیت زمانی و مکانی نداشته و استفاده از آن بسیار آسان است که طبق آمار روزانه 3 تا 7 ساعت دختران در این فضا حضور دارند.
وی خواستار آگاهسازی و ارتقای سوادرسانه خانوادهها شد و گفت: انتظار میرود که والدین فعالیت فرزندان خود در فضای مجازی را کنترل و هدیا کنند چراکه در صورت سهلانگاری، جرایم و مشکلات زیادی در این حوزه پیشروی آنان وجود دارد.
سرپرست پلیس فتای استان کردستان آگاهسازی خانوادهها را کلید واژه مقابله با آسیبهای فضای مجازی ذکر کرد و افزود: در همین راستا کارگاهها و کلاسهای آموزشی مختلفی در طول سال برگزار میشود که امیدواریم خانوادهها همراهی کنند. آموزش و آگاهسازی بزرگترین و مؤثرترین راه است تا والدین بتوانند استفاده از فضای مجازی در خانواده خود را مدیریت کنند.
منصوری با یادآوری اینکه دشمنان با استفاده از بستر فضای مجازی دنبال ترویج بیبندوباری در جامعه هستند، بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه تأکید کرد و بیان داشت: آموزش و آگاه سازی والدین و جوانانمان میتواند تهدیدات این حوزه را کاهش دهد.
سبک زندگی دخترانه
لیلا حیدری، مشاور امور بانوان اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان نیز در این جلسه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران، ارزش بسیاری برای زن ایرانی و اسلامی نهاده و در این راستا ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) را به عنوان روز دختر برای ارزش نهادن و اعتباری بخشی به دختران نامگذاری کرده است.
وی افزود: به مناسبت گرامیداشت این ایام؛ برنامههای مختلفی اعم از دیدار دختران با استاندار کردستان، طرح سبک زندگی دخترانه، برنامه سبک و هویت دختران و محافل دختران در سطح استان برگزار خواهد شد.
حیدری تصریح کرد: پیشنهاد میشود هویت سازی و الگو سازی دختران در حوزههای علمی، آموزشی، هنری و ورزشی با پوشش بومی و محلی و به منظور ترویج حجاب و عفاف در برنامهها مدنظر قرار گیرد.
انتهای پیام/484/